Σκολίωση

Διάφορες αιτίες μπορούν να προκαλέσουν σκολίωση της ΣΣ, όπως οι φλεγμονές, οι κύστεις, οι όγκοι, διάφορες παραλύσεις ή σπαστικότητες, συγγενή αίτια (δηλαδή να μη σχηματίστη - καν φυσιολογικοί σπόνδυλοι ή πλευρές κατά την εμβρυϊκή ζωή στη μήτρα της μητέρας), ακό - μα σύνδρομα διάφορα όπου συνυπάρχουν με άλλες παθήσεις στον οργανισμό. Στην ενήλι - κη ζωή η σοβαρή εκφύλιση της ΣΣ μπορεί να οδηγήσει στη σκολίωση των Ενηλίκων. Βέβαια συχνότερη όλων είναι η άγνωστης αιτιολογίας σκολίωση.

Ανάλογα με τα αίτιά της έχουμε σκολίωση συγγενή, παραλυτική-νευρομϋική, εκφυλιστική (ενη - λίκων), αυτή που συνυπάρχει με κάποιο σύνδρομο, ακόμα και τη μετατραυματική μετά από κά-κωση της ΣΣ. Μία άλλη κατηγορία είναι η λειτουργική, αυτή που οφείλεται σε κακή στάση, ‘’συ - νήθεια’’, αγυμνασία χαλαρότητα των μυών. Ακόμα υπάρχει η ανταλγική (όταν κάποιος πονάει, χωρίς να το θέλει γέρνει στη μια μεριά για να ανακουφιστεί, έχουμε σκολίωση από ανισοσκε-λία, η υστερική κλπ). Όλες οι προηγούμενες αιτίες που τα αίτιά τους είναι γνωστά, αποτελούν μόνο το 10%-15% όλων των σκολιώσεων.

Η πλέον συχνή 85%-90%, είναι αυτή που ονομάζουμε ‘’άγνωστης αιτιολογίας’’ ή ‘’εφηβική σκολίωση’’ ή ‘’ιδιοπαθής σκολίωση’’. Είναι η συχνότερη και η πλέον επικίνδυνη αφού ΔΕΝ γνω - ρίζουμε το αίτιό της για να την πολεμήσουμε.

Δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για την ιδιοπαθή σκολίωση, παρά τις έρευνες που συνεχώς γίνονται. Τα άτομα που εμφανίζουν ιδιοπαθή σκολίωση είναι υγιή χωρίς ιστορικό κάποιας πά - θησης. Κατά καιρούς έχουν ενοχοποιηθεί διάφοροι παράγοντες όπως συγγενείς ανωμαλίες, νευρολογικές παθήσεις, γενετικοί παράγοντες, ορμονικές διαταραχές, ασύμμετρη ανάπτυξη των μυών, των σπονδύλων ή των μεσοσπονδυλίων δίσκων (αίτια γενετικής, ανάπτυξης, κολλα - γόνου, μύες, οστά, νευρολογικά αίτια). Μέχρι στιγμής τα αποτελέσματα είναι πολύ φτωχά, πα-ρά τις συνεχείς έρευνες που γίνονται για πενήντα και πλέον χρόνια και η αιτία της παραμένει άγνωστη. Φαίνεται ότι πλησιάζουμε να αποδείξουμε ότι γενετικοί παράγοντες παίζουν σημα-ντικό ρόλο. Από τα διάφορα ερευνητικά εργαστήρια αναφέρονται ελπιδοφόρες πληροφορί-ες ότι στο DNA εντοπίζονται σημεία που πιθανότατα σχετίζονται με την ιδιοπαθή σκολίωση. Βέ - βαια απέχουμε πάρα πολύ ακόμα για να αξιοποιήσουμε τις πρώτες αυτές πληροφορίες και ακόμα βρισκόμαστε πολύ μακρύτερα για να εφαρμόσουμε στην πράξη, τις νεότερες γνώσεις.

Η σκολίωση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, βρεφική, νηπιακή, παιδική, εφηβική, ακόμα και στην ενήλικη ζωή έχουμε την ΙΣ (παραμελημένες εφηβικές σκολιώσεις). Σε όσο μικρό-τερη ηλικία εμφανιστεί τόσο πιο επιθετική είναι συνήθως. Η συνηθέστερη ηλικία που προσβάλλει η ΙΣ είναι μεταξύ 8-16 ετών, γι’ αυτό την ονομάζουμε και εφηβική.

Το γεγονός ότι στο 25%-30% των ανθρώπων που εμφανίζουν Ιδιοπαθή σκολίωση έχουν κά - ποιο οικογενειακό ιστορικό σκολίωσης, οδηγεί σε σκέψη για σύνδεση της παραμόρφωσης με γενετικούς παράγοντες και πολλοί επιστήμονες σήμερα ερευνούν αυτό το ενδεχόμενο. Πο-λύ πρόσφατες μελέτες τείνουν να συνδέσουν τη σκολίωση με ανωμαλίες στο DNA χωρίς να έχει ανακαλυφθεί γονίδιο συνδεδεμένο με την ΙΣ σκολίωση. Αρκούμαστε να λέμε σήμερα, ότι στην ίδια οικογένεια έχουμε αυξημένο ποσοστό εμφάνισης ΙΣ, χωρίς να γνωρίζουμε την αιτία.

Γνωρίζουμε ότι δεν έχει καμμία απολύτως σχέση η σκολίωση, με την τσάντα του σχολείου, δεν έχει σχέση με το αν κάθεται κάποιος ίσια ή στραβά, δεν έχει σχέση με το είδος, την ποιότητα και την ποσότητα της τροφής. Δεν έχει σχέση αν σηκώνει βάρη ή όχι. Δεν έχει σχέση με το αν γυ-μνάζεται ή όχι. Όλα αυτά έχουν μελετηθεί αλλά και τα πειραματικά δεδομένα ΔΕΝ ενοχοποι-ούν αυτά, που επί χρόνια κατηγορούσαμε.

Δεν γνωρίζουμε γιατί μια ΙΣ σχετικά μικρή πχ. 18°-20° να αυξάνεται σε σύντομο χρονικό διά - στημα και να φτάνει σε 40°-50°, δεν γνωρίζουμε γιατί να είναι στη δεξιά μεριά του θώρακα πο - λύ πιο συχνή απ’ ότι στην αριστερή, δεν γνωρίζουμε γιατί να μην πονάει για να αναγκαστεί κά-ποιος να πάει νωρίς στο γιατρό. Δεν γνωρίζουμε γιατί η εφηβική σκολίωση είναι δέκα φορές συχνότερη στα κορίτσια απ’ ότι στα αγόρια. Ακόμα δεν γνωρίζουμε γιατί στους Νέγρους της Αμερικής το ποσοστό της είναι πολύ χαμηλότερο (0,5%) ενώ στο λευκό πληθυσμό φτάνει μέχρι και το 5% σε ορισμένες έρευνες και μελέτες. Δεν γνωρίζουμε γιατί συμβαίνει η στροφική πα-ραμόρφωση και γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις ιδιοπαθούς σκολίωση εμφανίζεται ελατ - τωμένη η φυσιολογική Κύφωση της ΣΣ (υποκύφωση). Πολύ φτωχή είναι η γνώση μας στα πε-ρισσότερα ερωτήματα.

ΌΧΙ. Δεν αποτελεί αιτία για να εμφανιστεί σκολίωση και μάλιστα ιδιοπαθή. Αν κάποιο παιδί έχει ανισοσκελία που πολλά παιδιά παρουσιάζουν, μέχρι 2,5 cm δεν αποτελεί κανένα απολύτως πρόβλημα, δεν προκαλεί οποιοδήποτε λειτουργική ανωμαλία ούτε φαίνεται κατά τη βάδιση. Η ανισοσκελία πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 3εκ. για να έχουμε πρόβλημα. Παρά το γεγονός ότι πολλά παιδιά πρωτοέρχονται στο ιατρείο, λέγοντας ότι έχουν μια μικρή σκολίωση και ο για-τρός τους συνέστησε ‘’πάτο’’ ανύψωσης στο παπούτσι, αυτό θεωρείται παντελής άγνοια του θέματος σκολίωση, της σπονδυλικής στήλης και κακή συνταγή. Συμβαίνει ακριβώς το αντίθε - το. Η σκολίωση λόγω της κλίσης και της στροφής της ΣΣ, ανυψώνει το ένα ισχίο (λεκάνη) και ψεύτικα φαίνεται ανισοσκελία που και αυτή με την αντιμετώπιση της σκολίωσης διορθώνεται. Η τοποθέτηση σε αυτή την περίπτωση πάτου ανύψωσης, πολύ πιθανό να οδηγήσει σε επιδείνωση της σκολίωσης. ΔΕΝ αντιμετωπίζεται η ΙΣ με πάτους στα παπούτσια.

Εύκολα καταλαβαίνει ο καθένας μας, από τα προηγούμενα ότι τη μεγαλύτερη σημασία για την καταπολέμηση των παρα - μορφώσεων της ΣΣ (σκολίωσης και κύφωσης) έχει η πρώ - ιμη-έγκαιρη διάγνωση. Όσο νωρίτερα την ανακαλύψουμε, όταν οι ασυμμετρίες στο σώμα είναι περιορισμένες, όσο η καμπύλη στην ακτινογραφία είναι μικρή, όσο η σπονδυλική στήλη είναι μαλακή και εύκαμπτη και η στροφή των σπονδύ-λων μικρότερη, τόσο η αντιμετώπιση είναι ευχερέστερη, ευ - κολότερη και οδηγεί σε πολύ καλύτερο τελικό αποτέλεσμα. Θα πρέπει τα παιδιά, τους γονείς και γενικά την κοινωνία να τους ενημερώσουμε σωστά και υπεύθυνα με τις μοντέρνες και σύγχρονες απόψεις για τη σκολίωση και την κύφωση της ΣΣ. Αν τα παιδιά δεν πηγαίνουν στο γιατρό, πρέπει εμείς να πάμε στα παιδιά.

Μεγάλη βοήθεια στην έγκαιρη εντόπιση και ανακάλυψη της σκολίωσης, μας έδωσε το schoolscreening (μαζική εξέταση του σχολικού πληθυσμού) που κατά καιρούς έγινε και γίνεται σε πολλές χώρες, αρχής γενομένης από τις USAto 1974. Στην Ελλάδα πολύ νωρίς το 1976 αρ - χίσαμε το screening (Τμήμα Σκολίωσης και Σπονδυλικής Στήλης) στα σχολεία και μέχρι σήμε - ρα συνεχίζεται. Έχουμε εξετάσει πέραν των 570.000 μαθητών σε πολλές περιοχές της χώρας, ίσως μόνο στη Κίνα έχουν εξεταστεί περισσότερα παιδιά από μια ομάδα γιατρών. Στην κλινική εξέταση του μαθητικού πληθυσμού, βρίσκουμε 8%-10% παιδιά με μικρή ή μεγάλη ασυμμετρία στο σώμα (κλινικά θετικά) ενώ στην ακτινογραφία που ακολουθεί άμεσα, το ποσοστό των θε - τικών παιδιών με πραγματική σκολίωση φτάνει στο 1,5%-3% (τα ποσοστά είναι περίπου τα ίδια με ξένες μελέτες στο λευκό πληθυσμό). Αν αναλογιστεί κανείς το συνολικό αριθμό των παιδιών που φοιτούν στα σχολεία, καταλαβαίνουμε ότι ο αριθμός των σκολιωτικών παιδιών δεν είναι μι - κρός. Στη Μοναδική χώρα στο κόσμο που δεν γίνονται screening στα σχολεία είναι η Αγγλία που για λόγους οικονομικούς, τα απορρίπτουν (cost-effectiveness).

Η  ενημέρωση και η εκπαίδευση των μαθητών, των γονέων, των δασκάλων, των καθηγητών, των γυμναστών ακόμα των γιατρών και γενικά του κοινού, για την ανακάλυψη και τον εντοπισμό των παραμορφώσεων της ΣΣ, αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο και καλύτερό μας όπλο. Αυτό επι-τυγχάνεται με συγκεντρώσεις, διαλέξεις, συζητήσεις κλπ. Η ενημέρωση θα περιλαμβάνει τις γενικές αλλά μοντέρνες γνώσεις για τις παραμορφώσεις (σκολίωση και κύφωση) κυρίως όμως τον εύκολο τρόπο που θα μπορεί ο καθένας μας, να ανιχνεύσει και να πρωτοδιαγνώσει τις τυ-χόν ασυμμετρίες στο σώμα του παιδιού. Φανταστείτε στο μάθημα της γυμναστικής κατά την επίκυψη του κορμού, να κοιτάξει απλά ο γυμναστής την πλάτη των παιδιών αν υπάρχει ασυμ - μετρία ή όχι. Η διάγνωση τουλάχιστον για τις βαριές περιπτώσεις θα έχει γίνει. Αν οι γονείς του παιδιού κάθε 6-8 μήνες έβαζαν το παιδί να σκύψει για να ελέγξουν την πλάτη του για ασυμμε-τρία, το πρόβλημα της σκολίωσης θα ήταν πολύ μικρότερο αφού θα έφτανε το παιδί πρώιμα και έγκαιρα, στον ειδικό γιατρό. Δεν πρέπει βέβαια να φτάνει κανείς στο άλλο άκρο και κάθε μέρα να κάνει την δοκιμασία επίκυψης.

Έχει πλέον αποδειχθεί από όλα τα κέντρα που ασχολούνται με την αντιμετώπιση της σκολίω-σης ότι καμμία απολύτως θέση δεν έχουν οι παλιές θεωρίες και δοξασίες για την αντιμετώπιση της σκολίωσης. Από την εποχή του Ιπποκράτη και του Γαληνού προσπάθησαν να θεραπεύσουν τη σκολίωση με διάφορους άμεσους αλλά βίαιους τρόπους.

Αργότερα ήρθε η γυμναστική που στηρίχτηκε σε μια Γαλλική θεωρία του περασμένου αιώνα, ότι η σκολίωση εί-ναι μυϊκής αιτιολογίας και μπορεί να αντιμετωπιστεί με ασκήσεις και φυσι - οθεραπεία. Σήμερα έχει πλέον γίνει απόλυτη πεποίθηση σε όλη την επιστη-μονική κοινότητα που ασχολείται σοβα-ρά και όχι περιστασιακά με το θέμα (και πιστεύουμε απόλυτα) ότι κανένα είδος γυμναστικής, ειδικής ή μη, εκλεκτικής ή υπερεκλεκτικής, ή κολύμπι, ή φυσι - κοθεραπεία δεν προσφέρει πραγμα - τική θεραπεία, δεν μπορούν όλα αυτά να προλάβουν, να βελτιώσουν ή να θε - ραπεύσουν την πραγματική ιδιοπαθή σκολίωση της ΣΣ. Παρά ταύτα, σήμε - ρα υπάρχουν γιατροί και φυσιοθερα - πευτές που πιστεύουν το αντίθετο και δυστυχώς οδηγούν πολλά παιδιά σε επιδείνωση της παραμόρφωσής τους.

Ακόμα μια δεισιδαιμονία που δυστυχώς υπάρχει είναι ότι η σκολίωση αντιμετωπίζεται με ‘’πά-τους’’ ανύψωσης στα παπούτσια των παιδιών. Πριν δεκαπέντε περίπου χρόνια προτάθηκαν για θεραπεία η χειροπρακτική και ο βελονισμός, κάτι βέβαια που δεν αποδίδει.

Δεν παραγνωρίζουμε βέβαια ότι στην αναζήτηση στο internet θα βρει κανείς πληθώρα βιβλίων και οδηγών για ειδικές ασκήσεις και ειδική φυσιοθεραπεία για αντιμετώπιση της σκολίωσης. Δυστυχώς δεν μπόρεσαν μέχρι σήμερα όλες οι επιστημονικές εταιρείες του κόσμου παρά τις προσπάθειες, ιδίως στην Αμερική, να αναγκάσουν τους υπεύθυνους, να αποσύρουν όλα αυτά που αποτελούν επικίνδυνη παραπληροφόρηση

Βεβαιότατα θέλουμε την άσκηση και τη γυμναστική σε ΟΛΑ τα παι-διά είτε έχουν είτε δεν έχουν παραμορφώσεις της ΣΣ, διότι η γυμνα-στική προσφέρει σωστή - καλή στάση του σώματος και δεν υπερτονί-ζεται η σκολίωση ή η κύφωση της ΣΣ αν υπάρχει. Σε καμία περίπτω-ση δε θα γίνεται για θεραπευτικούς λόγους που ΔΕΝ θεραπεύουν ού-τε προλαβαίνουν τις παραμορφώσεις. Άλλο πράγμα είναι να γυμνά - ζεται ένα παιδί για να ενισχύσει το μυϊκό του σύστημα, να στέκεται σωστότερα, καλύτερα και άλλο είναι να σπαταλά χρήματα και χρόνο για κάτι μάταιο και κυρίως επικίνδυνο για επιδείνωση πιθανής ΙΣ της ΣΣ. Όταν λέμε να γυμνάζεται δεν εννοούμε ποδόσφαιρο, basketball, Volleyball, karate, κλπ. που αυτά είναι περισσότερο παιγνίδι και όχι εκγύμναση όλων των μυών του κορμού που είναι το επιθυμητό.

Κυρίως ασκήσεις στο φυσικοθεραπευτήριο ή στο γυμναστήριο όπου υπάρχουν αρκετά όργα-να ασκήσεων, για εκγύμναση και ενίσχυση όλων των μυών του κορμού: Ραχιαίων, κοιλιακών , ιερονωτιαίων (μέσης), γλουτιαίων, τραχηλικών, ωμικής ζώνης. Δεν είναι απαραίτητο να αφιερώ - νουμε πολύ χρόνο σε διάδρομο, ποδήλατο, step, που δε βοηθούν ιδιαίτερα στην ενίσχυση των μυϊκών ομάδων του κορμού και ιδίως τους βραχείς μύες που μας ενδιαφέρουν.

Η παρακολούθηση, ο κηδεμόνας και η εγχείρηση, αποτελούν τα μέσα που διαθέτουμε σήμερα.

Α. Παρακολούθηση. Περιλαμβάνει τα παιδιά που δεν έχουν σαφή κλινικά ευρήματα (δεν έχει δημιουργήσει η σκολίωση ασυμμετρίες στο σώμα ή έχουν πολύ-πολύ μικρή ασυμμετρία). Τα παιδιά αυτά που στην ακτινογραφία βρίσκουμε καμπύλη κάτω των 10°-20°, χωρίς στροφή των σπονδύλων και χωρίς ασυμμετρίες τίθενται σε παρακολούθηση. Ακόμα παιδιά με κλινικό κά-ποιο μικρό ύβο και χωρίς ιδιαίτερη σκολίωση στη ακτινογραφία ανήκουν στην ομάδα της συ-στηματικής καλής παρακολούθησης. Η παρακολούθηση μπορεί να γίνεται κάθε 6-9-12 μήνες, ανάλογα με την ηλικία, τον τύπο και το είδος της σκολίωσης και τα προγνωστικά κλινικά και ακτινολογικά σημεία.

Β. Κηδεμόνας (Κορσέ, Μηχάνημα). Τα παιδιά που εμφανίζουν, κλινική ασυμμετρία (μικρό, μέτριο ή μεγάλο ύβο), αυτά που έχουν στην ακτινογραφία γωνία μεγαλύτερη από 18°-20°, που συνοδεύεται με σπονδυλική στροφή, και τα παιδιά με θετικούς προγνωστικούς παράγο - ντες επιδείνωσης, οιασδήποτε ηλικίας μέχρι και τα 16 χρόνια ανήκουν στην κατηγορία των παιδιών που πρέπει να κάνουν θεραπεία με κηδεμόνα.

Γ. Εγχείρηση. Σήμερα αποτελεί μια πολύ αποτελεσματική και μόνιμη αντιμετώπιση. Χωρίς να σημαίνει ότι πρέπει να επιδιώκουμε τη χειρουργική επέμβαση όταν δεν είναι απαραίτητη. Η εμπειρία, τα νέα υλικά και οι νέες τεχνικές, μας οδηγούν σε επεμβάσεις πολύ συχνότερα από παλαιότερα με σημαντικότατο περιορισμό των επιπλοκών που είχαμε τα προηγούμενα χρό-νια. Παιδιά που βρίσκονται στη ηλικία με μεγάλο δυναμικό ανάπτυξης και μεγάλες ασυμμετρί - ες, με σκολιώσεις πάνω από 40° προτιμότερο να χειρουργηθούν παρά να ταλαιπωρούνται με τον κηδεμόνα και με αμφίβολα αποτελέσματα, λαμβάνοντας υπόψη τις σημερινές δυνατότη - τες της επέμβασης.

Η θεραπεία πρέπει να αρχίζει όσο το δυ - νατόν ενωρίτερα, όταν ο ύβος είναι μι - κρός, όταν η ΣΣ είναι μαλακιά και εύκα-μπτη, όταν οι μοίρες στην ακτινογραφία είναι λίγες, όταν η στροφή δεν είναι με-γάλη και δύσκολα αναστρέψιμη. Συνή-θως όλα αυτά είναι ανάλογα και με την ηλικία που θέλουμε να είναι όσο γίνε - ται μικρότερη. Εδώ φαίνεται η αξία της έγκαιρης διάγνωσης.

Παλιά (πριν 20 και πλέον χρόνια) λέγαμε ότι ο κηδεμόνας ΔΕΝ βελτιώνει ούτε διορθώνει τη σκολίωση αλλά μόνο τη συγκρατεί. Σήμερα με τους μοντέρνους κηδεμόνες αυτό που κύ - ρια διορθώνεται είναι η κλινική ασυμμετρία, οι παραμορφώσεις που υφίσταται το σώμα από τη σκολίωση και δευτερευόντως οι μοίρες. Το παιδί και οι γονείς θέλουν ένα πλήρως συμ - μετρικό σώμα, χωρίς παραμορφώσεις και ασυμμετρίες. Ένας από τους μεγαλύτερους με - λετητές και ερευνητές της σκολίωσης ο J.E.Lonstein, ζήτησε συγνώμη από τους ειδικούς για τη σκολίωση επειδή σε παλαιότερο άρθρο του υποστήριζε, ότι οι κηδεμόνες δε διορθώ - νουν την παραμόρφωση αλλά μόνο τη συγκρατούν. Σε νεότερες μελέτες του διαπιστώθηκε ακριβώς το αντίθετο, ότι οι κηδεμόνες διορθώνουν πολύ την κλινική ασυμμετρία αλλά και την ακτινολογική εικόνα...

Για να είναι αποτελεσματική η θεραπεία με κηδεμόνα, θα πρέπει να υπάρχουν τρεις προ - ϋποθέσεις. α) Να έχουμε ένα σωστό και αποτελεσματικό κηδεμόνα που να εκπληρώνει τις σημερινές προδιαγραφές του λειτουργικού δυναμικού και αντιστροφικού κηδεμόνα. Αυτό εξαρτάται από το γιατρό που με τις γνώσεις του θα δώσει τον κατάλληλο κηδεμόνα για κά - θε περίπτωση, β) Το σωστό και καλό ωράριο εφαρμογής του όπως θα το καθορίζει ο ειδικός γιατρός. Αυτό εξαρτάται κυρίως από το ίδιο το παιδί αν θα ακολουθεί ή όχι το ωράριο, γ) Να έχουμε καλό και επαρκές σφίξιμο του κηδεμόνα στο σώμα του παιδιού που εξαρτάται από το ίδιο το παιδί αλλά κύρια από τους γονείς που πολλές φορές νομίζουν ότι το σφίξιμο μπο-ρεί να κάνει κακό. Αν μία από αυτές τις προϋποθέσεις δεν είναι σωστή τότε η αντιμετώπιση της ιδιοπαθούς σκολίωσης αποτυγχάνει πλήρως.

Σκοπός κάθε κηδεμόνα είναι πρώτιστα η διόρθωση της ασυμμετρίας που δημιουργείται στο σώμα του παιδιού αλλά και η ακτινογραφία να γίνει πολύ καλύτερη από την αρχική. Δυστυχώς κυκλοφορούν κηδεμόνες που πολλές φορές επιδεινώνουν την υφιστάμενη παραμόρφωση. Οι σημερινοί κηδεμόνες πρέπει να εκμεταλλεύονται τις κινήσεις του θώρακα κατά την ανα - πνοή για να κάνουν αντιστροφή και με τη δυναμική αυτή να προκαλούν προοδευτική βελτίω - ση στη στροφή και στην κλίση της σπονδυλικής στήλης. Αυτό εξαρτάται απόλυτα από τις οδηγί - ες του εδικού γιατρού προς τον τεχνίτη. Δεν πρέπει ο γιατρός να δίνει μια γνωμάτευση που να γράφει μόνο ‘’κηδεμόνας σκολίωσης’’. Ο γιατρός πρέπει να περιγράφει με λεπτομέρεια τι ακρι - βώς ζητά, όπως πιέσεις άνω, κάτω, αντιστροφικά πίεστρα πού και με ποιά φορά θα τοποθετη-θούν, αν θέλει να ευθειαστεί ή όχι η λεκάνη, σε ποιό πλευρικό τόξο ζητά πίεση κλπ. Δεν επιτρέ-πεται να αφήνει τον τεχνίτη να φτιάξει ότι αυτός θέλει. Οι διάφοροι στατικοί ή μαλακοί κηδε - μόνες ΔΕΝ έχουν θέση σήμερα στην αντιμετώπιση των παραμορφώσεων της ΣΣ. Αυτές οι νε-ότερες θεωρίες έχουν πλέον μελετηθεί και παγιωθεί. Άλλη μια παραδοξότητα που συμβαίνει στην Αγγλία είναι ότι μια μερίδα των ορθοπαιδικών απορρίπτει τον κηδεμόνα σαν μέσο αντιμε - τώπισης της σκολίωσης, αν και τα τελευταία χρόνια αναγκάστηκαν να υποκύψουν στα αποτε - λέσματα της αντιμετώπισης με τον κηδεμόνα και τη παγκόσμια κατακραυγή για την λανθασμέ - νης τους εμμονή.

Η  κατασκευή του κηδεμόνα είναι σοβαρότατη ευθύνη. Ο ειδικός γιατρός πρέπει να γνωρίζει την εμβιομηχανική της σκολιωτικής παραμόρφωσης για να δώσει τις ορθές οδηγίες στον ειδι - κό τεχνίτη για την κατασκευή του κηδεμόνα. Αυτός είναι ο λόγος που απαραίτητα πρέπει τον κηδεμόνα να τον φτιάχνει ο έμπειρος τεχνίτης με μοντέρνα μέσα και να ελέγχεται τακτικά από τον ειδικό γιατρό για τις προσφερόμενες διορθωτικές δυνάμεις αφού το σώμα του παιδιού συ - νεχώς αλλάζει από τη διόρθωση σκολίωσης αλλά και από την αύξηση του σώματος. Ο τεχνίτης θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένος ειδικά για τους κηδεμόνες σκολίωσης. Τα παραδείγματα εί - ναι καθημερινά που κακοί και ελαττωματικοί κηδεμόνες δημιουργούν επιδείνωση της καμπύ - λης ή και κλινικές ασυμμετρίες στο σώμα του παιδιού. Ένας κηδεμόνας κοντός, που δεν περι - λαμβάνει στις πιέσεις ολοκληρωτικά τις κύριες καμπύλες, που δεν εφαρμόζονται διορθωτικές δυνάμεις στο κέντρο του ύβου, που δεν εξασκεί πιέσεις από πίσω (οπίσθιο-πρόσθιες και όχι πλάγιο-πλάγιες) και αδυνατεί να δημιουργεί φυσιολογική κύφωση και λόρδωση στη ΣΣ, η ακό - μα και υπολειμματικές πιέσεις αντιστροφής είναι τα κυριότερα σφάλματα στην κατασκευή των κηδεμόνων. Υπεύθυνοι γι’ αυτά είναι και ο τεχνίτης αλλά πρώτιστα ο γιατρός, ειδικός ή μη. Τα παραδείγματα είναι καθημερινά που κακοί και ελαττωματικοί κηδεμόνες δημιουργούν επιδεί - νωση της καμπύλης ή και κλινικές ασυμμετρίες στο σώμα του παιδιού.

Βεβαιότατα ΝΑΙ όταν εφαρμόζεται, σωστή και καλή θεραπεία. Σωστή και καλή θεραπεία ση - μαίνει:

α) καλός και σωστός κηδεμόνας που την ευθύνη έχει ο γιατρός,

β) σωστό και καλό ωρά - ριο εφαρμογής του, που κύρια υπεύθυνο είναι το παιδί,

γ) σωστό και καλό σφίξιμο του κηδεμό - να, που εξαρτάται από τους γονείς.

Με αυτές τις προϋποθέσεις η επιτυχία της συντηρητικής αντιμετώπισης της Σκολίωσης είναι δεδομένη. Δεν παραβλέπουμε το γεγονός ότι μόλις ενημερώσεις τα παιδιά ότι συγκαταλέγο-νται στη ομάδα που πρέπει να κάνει συντηρητική θεραπεία με κηδεμόνα ιδίως τα μεγαλύτερα κορίτσια αρκετά από αυτά συγκινούνται και αντιδρούν αρνητικά. Έχουν απόλυτα δίκαιο. Όταν όμως συζητήσεις μαζί τους και καταλάβουν τι σημαίνει σκολίωση και τι μπορεί να δημιουργήσει σχεδόν όλα τα παιδιά αλλάζουν τη διάθεση τους.

Για να επιτευχθεί σωστή και αποτελεσματική θεραπεία θα πρέ - πει να πιστέψει πρώτιστα το παιδί αλλά και οι γονείς ότι δυστυ-χώς δεν έχουμε άλλη αντιμετώπιση από τον κηδεμόνα πλην της χειρουργικής επέμβασης σε παραμελημένες σκολιώσεις.

Χρειάζεται θέληση και αποφασιστικότητα. Θα πρέπει το παι - δί να σκεφτεί ότι η σκολίωση έχει ήδη κάνει ασυμμετρίες στο σώμα του, που θα αυξηθούν με την πάροδο του χρόνου κατά την εφηβική ζωή κυρίως, που το δυναμικό ανάπτυξης είναι αυ - ξημένο. Συνήθως τα παιδιά θέλουν να το κρύψουν από τους συμμαθητές τους ή τον περίγυρο, μήπως τα κοροϊδέψουν στο σχολείο. Σήμερα δεν συμβαίνει αυτό. Πέρασε ο καιρός εκεί-νος που ήταν δακτυλοδεικτούμενα, όλα αυτά τα παιδιά. Θα το παραλληλίζει με τον αν χρειάστηκε κάποιο παιδί, να βάλει γυα-λιά ή σιδεράκια στο δόντια. Αν πραγματικά το παιδί πιστέψει ότι πρέπει να κάνει θεραπεία, όλα είναι ευκολότερα, διότι όλοι θέ-λουν το ίσιο, το όμορφο και συμμετρικό σώμα στις μέρες μας. Ας μην ξεχνάμε ότι το πρόβλημα της εφαρμογής του κηδεμό - να είναι προσωρινό, ενώ η αυξανόμενη σκολίωση και ασυμμε - τρία θα είναι για ολόκληρη τη ζωή του ανθρώπου.

Κατηγορηματικότατα ΟΧΙ, αν προορίζονται για την αντιμετώπιση των παραμορφώσεων αυτών. Τελευταία παρατηρήσαμε ότι εργαστήριο κατασκευής κηδεμόνων συστήνει και τοποθετεί κη - δεμόνες σε ενήλικες που αποτελεί αντιεπιστημονική και αντιδεοντολογική αντίληψη και απο - σκοπεί πιθανόν σε άλλους λόγους. Αν όμως συνυπάρχουν και άλλα ενοχλήματα ιδίως πόνος τότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί κηδεμόνας, όχι όμως σκολίωσης που δεν είναι εύκολα ανεκτός από μεγαλύτερες ηλικίες. Υπάρχουν ειδικοί κηδεμόνες που δεν είναι και τόσο ακριβοί όσο της σκολίωσης. Ο κηδεμόνας στην ενήλικη ζωή μπορεί να εφαρμοστεί για μερικές εβδομάδες όσο διαρκούν τα ενοχλήματα του πόνου από τη σπονδυλοδισκαρθροπάθεια, όχι συνεχώς.

Βεβαιότατα ΝΑΙ υπό προϋποθέσεις. Σε αυτούς που απαιτείται η χειρουργική επέμβαση με από - λυτα σημερινά επιστημονικά κριτήρια, εξασφαλίζονται πολύ καλά και μόνιμα αποτελέσματα, χωρίς φόβο για επιδείνωση, χωρίς πόνο στο μέλλον και αποφεύγονται οι επιπτώσεις από την παραμελημένη σκολίωση μετά από χρόνια. Οι ενδείξεις για χειρουργική επέμβαση είναι συ - γκεκριμένες και έχουν σχέση με την κλινική εικόνα, το μέγεθος της καμπύλης και τους προ - γνωστικούς παράγοντες επιδείνωσης. Τα τελευταία χρόνια χειρουργούμε συχνότερα και ευ-κολότερα από τα προηγούμενα. Αυτό οφείλεται στην εμπειρία, τη χρησιμοποίηση μοντέρνων υλικών και μηχανημάτων παρακολούθησης κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, την ελάττωση των επιπλοκών και την άμεση κινητοποίηση του ασθενούς (την επόμενη μέρα). Δυστυχώς αρ-κετά παιδιά, ενώ αρχίζουν θεραπεία με συνέπεια, κάποια στιγμή μεγαλώνοντας διακόπτουν τη συντηρητική αντιμετώπιση και το αποτέλεσμα είναι η επιδείνωση που οδηγεί στο χειρουργείο. Σήμερα που το χειρουργείο έχει αρκετά απλοποιηθεί, είναι κατανοητή η επιθυμία αρκετών παι - διών της ηλικίας 15-16 χρ. που ζητούν να χειρουργηθούν άμεσα αντί να συνεχίσουν τη θερα - πεία με τον κηδεμόνα που συνήθως η θεραπεία τελειώνει όχι με την πλήρη ανάπτυξη αλλά με την ωρίμανση του σκελετού που αυτό συμπίπτει συνήθως στην ηλικία των δεκαεπτά-δεκαεπτά - μιση χρονών. Για να συμβεί βέβαια αυτό θα πρέπει να εκπληρούνται και να δικαιολογούνται τα επιστημονικά κριτήρια για χειρουργική επέμβαση.

Το χειρουργείο μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιαδήποτε ηλικία αφού υπάρχουν οι απαραίτητες επιστημονικές ενδείξεις.

Παιδιά με μεγάλη παραμόρφωση του σώματος και με θετικά σημεία στην ακτινογραφία για επιδείνωση έχουν ένδειξη χειρουργείου. Ακόμα σε ενήλικες (> 20χρονών) με πόνο λόγω εκ-φυλιστικής σκολίωσης έστω και με μικρή καμπύλη, αν δεν αποδώσει η συντηρητική θεραπεία, κυρίως για εξαφάνιση του πόνου, έχουν ένδειξη επέμβασης. Παιδιά που έφτασαν την ηλι - κία των δεκαεπτά-δεκαεπτάμιση χρονών και η ελαστικότητα της ΣΣ είναι μεγάλη, δηλαδή δεν έχει ωριμάσει ο σκελετός, με καμπύλη γύρω στις 40° και προβλέπεται επιδείνωση μπορούν να αντιμετωπιστούν χειρουργικά. Αρκετά παιδιά με χαλαρές αρθρώσεις, με πολύ εύκαμπτη ΣΣ, συνήθως με καθυστερημένη εμφάνιση περιόδου πιθανόν να ανήκουν στην κατηγορία αυτή.

Παλαιότερα για το χειρουργείο λαμβάναμε υπόψη μόνο την ακτινολογική εικόνα (αριθμός μοιρών), σήμερα λαμβάνουμε υπόψη το κοσμητικό πρόβλημα, την αναμενόμενη επιδείνωση, την ηλικία και γενικά όλους τους προγνωστικούς παράγοντες επιδείνωσης. Πριν 20-25 χρόνια χειρουργούσαμε αν μία σκολίωση ήταν 50°, μετά τις ελαττώσαμε στις 45°, και τέλος στις 40°. Σήμερα με τα πολύ πρόσφατα υλικά, μερικοί προτείνουν χειρουργείο και στις 35°. Και άλλοι αντί κηδεμόνα στις 30°...

Με την εγχείρηση επιτυγχάνεται η μόνιμη διόρθωση και συγκράτηση της σπονδυλικής στή - λης στη διορθωμένη της θέση. Ότι ο οργανισμός από μόνος του δεν καταφέρνει να κάνει με τις ορμόνες και τους διάφορους μηχανισμούς του, το πραγματοποιούμε εμείς χειρουργικά. Σταθεροποιούμε τη ΣΣ. Αμέσως με την επέμβαση με τα μοντέρνα υλικά, ανακτάται αύξηση του ύψους κατά 2-3.5 cm. Παλαιότερα αλλά και σήμερα αρκετοί γονείς αλλά και γιατροί με - ταφέρουν την απορία πως είναι δυνατόν να ψηλώσει ένα παιδί αφού το χειρουργείο θα δέσει τη σπονδυλική στήλη. Θα τη δέσει (σπονδυλοδέσει) στη διορθωμένη θέση αφού τη διατείνει και την αντιστρέψει, που αυτό οδηγεί σε αύξηση του ύψους του παιδιού. Εξασφαλίζεται με το χειρουργείο η απαλλαγή από τα ενοχλήματα (ενήλικες) δεν φοβόμαστε επιδείνωση και ο άν-θρωπος επιστρέφει στα καθήκοντα του σε πολύ σύντομο διάστημα (μέρες).

Τα αποτελέσματα της χειρουργικής θεωρούνται σήμερα πολύ καλά αν η επέμβαση γίνει έγκαι - ρα είτε στην εφηβική είτε στην ενήλικη μορφή της. Το παιδί και οι γονείς του, θέλουν ένα συμ-μετρικό σώμα χωρίς ασυμμετρίες και παραμορφώσεις, κάτι που το χειρουργείο επιτυγχάνει.

 Αλλά και σε πολύ παραμελημένες περιπτώσεις με πολύ σκληρή ΣΣ, με μοίρες στην ακτινο-γραφία >90° που η πλήρης διόρθωση δεν είναι πλήρης δε συγκρίνεται η ποιότητα της ζωής σε χειρουργημένη και μη χειρουργημένη παραμόρφωση. Η βελτίωση και στις περιπτώσεις αυτές είναι σημαντική και η ΣΣ είναι εντός ισορροπίας χωρίς να φοβόμαστε επιδείνωση.

Την επόμενη μέρα του χειρουργείου, γίνεται η έγερση και η προοδευτική κινητοποίηση. Σε 3-4 μέρες το παιδί πηγαίνει στο σπίτι του και σε δύο εβδομάδες στο σχολείο του.

Δεν υπάρχουν προβλήματα εγκυμοσύνης ή τοκετού που θα είναι φυσιολογικός. Χαρακτη-ριστικό είναι παιδιά που χειρουργήθηκαν στην ηλικία των 14 - 16 ετών και κατάφεραν να περά - σουν και να σπουδάσουν στη Γυμναστική Ακαδημία εξασκώντας το επάγγελμα του γυμναστή.

Πολύ τελευταία, (πριν μερικούς μήνες), επανέρχεται η σκέψη εφαρμογής της ‘’βραχείας επιλε - κτικής διόρθωσης’’ και μάλιστα έχουν παρουσιαστεί τα πρώτα είκοσι δύο αποτελέσματα. Πρό - κειται για περιορισμένη χειρουργική επέμβαση που περιλαμβάνει σπονδυλοδεσία σε 3-4 αντί για 14-20 σπονδύλους. Εφαρμόζεται σε σκολιώσεις με εύκαμπτη καμπύλη, σε μικρής ηλικίας παιδί, με ακτινολογική εικόνα άνω των 30°-35° και με θετικούς προγνωστικούς παράγοντες επιδείνωσης. Ήταν μια παλιά θεωρία που εφαρμόστηκε και γινόταν μόνο σπονδυλοδεσία χω - ρίς υλικά διόρθωσης και συγκράτησης σε λίγους σπονδύλους στο κέντρο της καμπύλης. Η μέ-θοδος τότε δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Σήμερα χρησιμοποιούνται μοντέρνα υλι-κά που μπορούν να διατείνουν τη σκολιωτική καμπύλη. Ακόμα αν χρησιμοποιηθούν υλικά που έχουν σύνθετη δράση μπορεί να επιτευχθεί και διάταση αλλά και αντιστροφή σε περιορισμέ-νους πάλι σπονδύλους. Φαίνεται πολύ ελπιδοφόρα η εφαρμογή της και μπορεί να εφαρμοστεί με την ελπίδα να απαλλαγούν πολλά παιδιά από τον κηδεμόνα. Είναι βέβαια και αυτή η μέθο - δος χειρουργική, αλλά πολύ περιορισμένη.

Το κεφάλαιο αυτό το γνωρίζουν και αφορά κυρίως τους ειδικούς γιατρούς που ασχολούνται σοβαρά, με την παραμόρφωση αυτή. Το αναφέρουμε απλώς για να γίνει αντιληπτό πόσα πράγ-ματα θα πρέπει απαραίτητα να λάβει υπόψη ο γιατρός πριν δώσει τις οδηγίες στο παιδί και στους γονείς.

Οι προγνωστικοί παράγοντες επιδείνωσης είναι τα ευρήματα στο σώμα του παιδιού κατά την εξέταση, τα ακτινολογικά ευρήματα, το ατομικό και κληρονομικό ιστορικό και ορισμένες αιματολογικές εξετάσεις σε σπάνιες περιπτώσεις. Όλα αυτά είναι απαραίτητα για να καθορί - σουμε το είδος, τον τύπο, την αιτιοπαθογένεια αν είναι δυνατόν κάθε μορφής σκολίωσης κλπ.

Το ατομικό και κληρονομικό ιστορικό όπως είδαμε έχει σημασία για να ελέγξουμε την κλη - ρονομικότητα και σε ποιο βαθμό. Στην κλινική εξέταση αναζητούμε όλες τις πιθανές ασυμμε - τρίες και το μέγεθος, τον ύβο ή τους ύβους, τη μορφή, την κλίση της λεκάνης, τη μορφή του θώρακα, την πιθανή κύφωση ή την υποκύφωση κλπ.

Στην ακτινολογική εικόνα βλέπουμε και καθορίζουμε τη σκολιωτική καμπύλη, ορίζουμε τους στρατηγικούς σπονδύλους των καμπυλών, το βαθμό της στροφικής παραμόρφωσης, την ύπαρξη ή μη συγγενών ανωμαλιών, την ύπαρξη σφηνοειδών σπονδύλων και δίσκων, την οστική ωρίμανση, την κλίση της λεκάνης, τις ασυμμετρίες των ώμων. Προσοχή στις ψηλές θωρακικές καμπύλες που πολλές φορές διαφεύγουν κλπ.

Άλλοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη είναι το φύλο, η χρονολογική και η βιολογική ηλικία, η ηλικία εμφάνισης της περιόδου, η ελαστικότητα των αρθρώσεων και της ΣΣ κλπ.

Ίσως η εξέταση του DNA να μας δώσει απαντήσεις σε όλα αυτά. Είναι όμως πολύ νωρίς αλλά τα αποτελέσμα είναι ενθαρρυντικά.

Όλοι μας στο βαθμό που μας αναλογεί. Το κράτος που δεν έχει σοβαρά και σύγχρονα προ - γράμματα ανίχνευσης των παραμορφώσεων της ΣΣ στα σχολεία και δεν ενδιαφέρεται να ενη - μερώσει το σχολικό πληθυσμό και το κοινό. Οι γιατροί που στην πλειονότητα τους, δεν είναι εκ-παιδευμένοι και ενημερωμένοι για τα βασικά των παραμορφώσεων της ΣΣ ώστε έγκαιρα να εντοπίζουν τις παραμορφώσεις και να τις παραπέμψουν στον ειδικό γιατρό. Δεν είναι δυνατόν ΟΛΟΙ οι παιδίατροι να παραλείπουν την εξέταση ΟΛΩΝ των παιδιών για σκολίωση. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια έχουν αρκετοί ευαισθητοποιηθεί. Οι γονείς που δεν είναι ενημερωμένοι ή και πολλές φορές διαφωνούν με τυχόν προταθείσα θεραπεία στα παιδιά τους. Τα ίδια τα παιδιά που αντιδρούν υπερβολικά στην αντιμετώπιση της παραμόρφωσής τους. Αυτά όλα οφείλονται στην άγνοια και την παραπληροφόρηση. Οι εξειδικευμένοι γιατροί έχουν και αυτοί μερίδιο ευ - θύνης όταν δεν κατορθώνουν να επικοινωνήσουν σωστά με το παιδί και τους γονείς, σε τυχόν αντίδραση και αρνητισμό τους, σε προταθείσα αντιμετώπιση.

Προσπάθεια όλων μας θα πρέπει να είναι ο έγκαιρος εντοπισμός των παραμορφώσεων της ΣΣ και αυτό αρχίζει από το σπίτι και το σχολείο αφού ευαισθητοποιήσουμε και εκπαιδεύσουμε όλους τους παράγοντες.